Türkiye shënon 101-vjetorin e Ditës së Fitores

Türkiye feston 101-vjetorin e Ditës së Fitores, e cila përkujton humbjen vendimtare të ushtrisë pushtuese greke në Betejën e Dumlupinar në vitin 1922.

Ofensiva e Madhe u nis nga Forcat e Armatosura Turke më 26 gusht 1922, nën udhëheqjen e Mustafa Kemal Ataturkut, themeluesit të Türkiyes moderne, dhe përfundoi më 18 shtator të po atij viti.

Fituesit e Luftës së Parë Botërore – të njohur gjithashtu si Fuqitë e Antantës – zbarkuan në Türkiyen e sotme në vitin 1919, duke pushtuar zona të mëdha bazuar në dispozitat e armëpushimit të Mudros.

Trupat franceze pushtuan rajonin rreth Adanas, tani në Türkiyen jugore, ndërsa ushtarët britanikë hynë në Urfa, më pas Sanliurfa dhe Maras, tani Kahramanmaras, më në lindje, si dhe Samsun dhe qytetin e Merzifon, Amasya në rajonin e Detit të Zi.

Ndërkohë, italianët pushtuan pjesë të mëdha të vijës bregdetare të Mesdheut, duke përfshirë Antalinë dhe qytete të tjera të Anadollit jugperëndimor.

Më 15 maj 1919, ushtria greke zbarkoi në Izmir me lejen e Fuqive të Antantës, duke shkaktuar atë që do të bëhej një kryengritje dhe fushatë e plotë kundër sundimit të forcave pushtuese në vend.

Plani vendimtar

Turqit, të mbetur vetëm me një zgjedhje, u bashkuan si Kuvayi Milliye, ose Forcat Kombëtare, për të luftuar pushtuesit.

Asambleja e Madhe Kombëtare Turke, ose parlamenti, u krijua në Ankara në vitin 1920, pasi pushtuesit fokusuan politikat e tyre represive në udhëheqjen turke, ndërsa ushtria turke u zhvendos në Frontin Perëndimor.

Një vit më pas, ushtarët turq do të zmbrapsnin forcat greke që përparonin brenda 70 kilometrave..

Pas gati një viti përgatitjeje, komandanti i përgjithshëm Ataturk nisi ofensivën e madhe më 26 gusht 1922, për të dëbuar pushtuesit. Duke shkuar më në perëndim, ai e drejtoi betejën me komandantët e tij të lartë, mes tyre edhe Fevzi Cakmak.

Në agim, ofensiva filloi me zjarr artilerie ndërsa ushtarët turq që shtyheshin përpara kapën Tinaztepe, Belentepe dhe Kalecik Sivrisi pranë qytetit Afyonkarahisar, të cilin ushtria turke do ta çlironte më 27 gusht.

Natën e 29 gushtit, komandantët bënë një vlerësim të situatës dhe ranë dakord të vepronin menjëherë dhe me vendosmëri.

Ataturku urdhëroi ushtrinë turke të lëvizte në rajonin perëndimor të Kutahya më 30 gusht, duke u dhënë një goditje vendimtare trupave greke në Anadoll.

Pas fitores, Ataturku, Çakmak dhe Inonu u nisën për të dëbuar ushtarët grekë të mbetur nga Anadolli me një ofensivë në qytetin e Izmirit në bregdetin e Egjeut dhe çliruan Izmirin më 9 shtator.

Dy vjet më vonë, më 30 gusht 1924, Ataturku mori pjesë në ceremoninë e vënies së themeleve të Monumentit të Ushtarit Martir Sancaktar.

Kombi turk e ka gdhendur edhe një herë këtë të vërtetë në gjirin e historisë me një stilolaps çeliku me fitoren që ka fituar, fuqinë që tregoi dhe vullnetin e tij”, tha ai në një fjalim që mbetet i gdhendur në histori./TRT