Ditën e djeshme në Londër u mbajt Samiti i Investimeve në Ballkanin Perëndimor 2024, organizuar nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim.
Në këtë event kanë qenë të pranishëm krerët e qeverive nga 6 vende të rajonit.
Gjatë hapjes së samitit, presidentja e BERZH-it, Odile Renaud-Basso, theksoi se megjithëse rajoni ka bërë përparim të konsiderueshëm gjatë dekadës së fundit, ka ende një hendek të madh midis rajonit dhe Bashkimit Evropian.
“Sipas një studimi të ri të BERZH-it mbi konvergjencën me standardet e jetesës së BE-së, ka të ngjarë të duhen nga 40 deri në 70 vjet, ose edhe më shumë, për të mbyllur këtë hendek”, tha Renaud-Basso.
Ajo theksoi se është koha për të njohur fuqitë dhe potencialin e vërtetë ekonomik të vendeve të Ballkanit Perëndimor.
Renaud-Basso theksoi gjithashtu potencialin e madh të investitorëve në rajon, duke përmendur regjimet e favorshme të tatimit mbi të ardhurat e korporatave, një fuqi punëtore konkurruese dhe perspektivën e qartë të integrimit në Bashkimin Evropian.
Ajo shtoi se njerëzit e rajonit janë të arsimuar mirë, shumë të kualifikuar dhe shumë prej tyre janë sipërmarrës të talentuar.
Në përfundim, ajo shtoi se rajoni duhet të fokusohet në tre prioritete kryesore.
Së pari, Rritja e investimeve në energjinë e rinovueshme, Së dyti, përmirësimi i standardeve të qeverisjes publike dhe lufta kundër korrupsionit dhe së treti përhapja e hapësirave për tregti dhe investime është thelbësore.
FJALA E PLOTË:
Kryeministra, anëtarë të qeverisë, përfaqësues të botës së biznesit, zonja dhe zotërinj – mirë se erdhët në BERZH.
Më jep kënaqësi të madhe hapja e Samitit të gjashtë të Investimeve të Ballkanit Perëndimor në BERZH.
Jam veçanërisht i lumtur që mund t’ju pres për herë të parë në selinë tonë të re.
Disa prej jush morën pjesë në Samitin historik në të njëjtin format, i cili u zhvillua – me të gjithë kryeministrat rajonalë të pranishëm – dhjetë vjet më parë .
Që atëherë, ne jemi mbledhur çdo vit tjetër.
Mund të na duhet të reflektojmë se sa shpesh mblidhemi në të ardhmen, jo vetëm sepse tani ka shumë Samite të Ballkanit Perëndimor – gjë që është një gjë e mirë!
Në çdo rast, tani, një dekadë pas ngjarjes sonë të parë, është një kohë e mirë për të bërë një bilanc të asaj që kemi arritur së bashku.
Samiti i vitit 2014 filloi në mënyrë efektive procesin e “Gjashtës së Ballkanit Perëndimor” në nivel kryeministrash.
Bashkëpunimi rajonal në këtë format të ri, në një rajon me një histori shumë të vështirë, është tashmë normë.
Kryeministrat e Ballkanit Perëndimor kanë takime të shpeshta të fokusuara në shumë tema.
Dhe kjo i dërgon një mesazh të fortë pjesës tjetër të botës: se ky rajon ka arritur nivele të reja pjekurie dhe stabiliteti.
Në të vërtetë, unë do të argumentoja se një bashkëpunim i tillë intensifikimi është një nga arritjet më të mëdha të rajonit të kohëve të fundit.
Dhe është veçanërisht e rëndësishme duke pasur parasysh kujtimet e së kaluarës së saj të trazuar.
Dhe gjithashtu në dritën e luftës së vazhdueshme të agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe tensioneve gjeopolitike në rritje dhe fragmentimit politik gjetkë.
Një bashkëpunim i tillë është gjithashtu një dëshmi e vizionit të liderëve të Rajonit.
Le të dëgjojmë të gjithë me vëmendje kryeministrat teksa shpjegojnë prioritetet e vendeve të tyre për projektet rajonale më vonë.
Unë pres që ju të dëgjoni një shkallë të lartë konvergjence mes tyre.
Progresi në koordinimin ndërmjet vendeve të Ballkanit Perëndimor është shoqëruar me një bashkëpunim më të mirë me dhe ndërmjet donatorëve ndërkombëtarë, Komisionit Evropian dhe institucioneve financiare ndërkombëtare.
Rezultati është një forcim i dukshëm i mënyrës se si ne bashkojmë burimet në mbështetje të projekteve rajonale, kryesisht në kuadër të Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor.
Nën udhëheqjen e Komisionit Evropian, një koordinim më i mirë ka lejuar që shumë projekte më të rëndësishme rajonale të transportit dhe energjisë të jenë prioritare.
Ne në BERZH presim të punojmë ngushtë me Komisionin Evropian dhe qeveritë e rajonit në zbatimin e Planit të Rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor.
Kjo iniciativë e BE-së ka potencialin të jetë një ndryshim i vërtetë i lojës në rajon, duke dhënë një shtysë të re për investime dhe reforma shumë të nevojshme.
Ne mbështesim qasjen e Planit të ri të Rritjes për të sjellë përpara disa përfitime të anëtarësimit në BE përpara anëtarësimit.
Ne gjithashtu mirëpresim rritjen e fokusit në reformat që lidhen me Planin. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për BERZH-in, sepse mbështetja për reformat është në thelb të mandatit tonë të tranzicionit. Tranzicioni nuk ka të bëjë vetëm me financimin dhe investimet, ai duhet të mbështetet nga politika dhe korniza ekonomike efikase.
Ne kemi promovuar integrimin rajonal duke ofruar disa projekte të infrastrukturës ndërkufitare që rrisin rrjedhën e lirë të tregtisë, konkurrencën dhe mundësitë për rritjen e eksportit.
Bordi i BERZH-it javën e kaluar miratoi dhe sot më vonë do të nënshkruaj në margjinat e këtij Samiti projektin hekurudhor që lidh Shqipërinë me Malin e Zi .
Por ka më shumë për integrimin rajonal sesa infrastrukturën fizike. Integrimi i mëtejshëm tregtar me tregun e vetëm evropian është një objektiv kyç.
Tregu i përbashkët rajonal, i promovuar nga BE-ja, do të ofronte gjithashtu përfitime thelbësore për vendet dhe investitorët e rajonit.
Rajoni ofron potencial të madh për investitorët me:
a. regjime të favorshme të tatimit mbi të ardhurat e korporatave,
b. një fuqi punëtore konkurruese,
c. dhe perspektiva e qartë e integrimit në Bashkimin Evropian.
Njerëzit e rajonit janë të arsimuar mirë, shumë të aftë dhe shumë janë sipërmarrës të talentuar.
Këtë e kam vënë re vetë në udhëtimet e mia të shumta në rajon.
Gjatë katër viteve të mia si President i BERZH – dhe pavarësisht nga pandemia – kam vizituar çdo vend të Ballkanit Perëndimor.
Si IFI më i madh në rajon, ne kemi investuar më shumë se 18 miliardë euro atje – dhe një rekord prej 1.63 miliardë euro vitin e kaluar.
Ne synojmë të vazhdojmë të zgjerojmë aktivitetet tona në Ballkanin Perëndimor, duke shfrytëzuar rrjetin tonë prej 6 zyrash dhe 150 profesionistësh në terren për të ndihmuar vendet që të kryejnë reformat dhe investimet, veçanërisht në fushat e tranzicionit të gjelbër, aftësive, përfshirjes dhe dixhitalizimit.
Rajoni ka bërë një rrugë të gjatë në dekadën e fundit, por ka ende një hendek të madh midis tij dhe Bashkimit Evropian.
Sipas një studimi të ri të BERZH-it mbi konvergjencën e tij me standardet e jetesës së BE-së, mund të duhen nga 40 deri në 70 vjet – ose edhe më shumë – për të mbyllur këtë hendek.
Këto janë gjetje kthjelluese.
Në mënyrë kritike, për të përshpejtuar konvergjencën, ne duhet të kombinojmë financimin tonë me kapitalin privat.
Pra, ne kemi punuar me institucione të tjera financiare ndërkombëtare dhe Komisionin Evropian për të zhvilluar mënyra për të bërë pikërisht këtë, jo më pak për projektet e mëdha të infrastrukturës rajonale, qoftë nëpërmjet PPP-ve apo duke tërhequr investime private në sektorin e energjisë.
Ne po bëjmë gjithçka që mundemi për të zhbllokuar më shumë investime në rajon.
Por ne mund të tërheqim shumë më tepër, nëse zbatohen reformat.
Reforma të tilla përfaqësojnë një nga mënyrat më të besueshme të rienergjisë së rritjes dhe tranzicionit.
Dhe ka nevojë për kapacitete administrative shumë më të forta për të absorbuar mbështetjen e disponueshme për rajonin.
Sipas mendimit tim, rajoni duhet të fokusohet në tre prioritete.
Së pari , vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të përshpejtojnë tranzicionin e tyre të gjelbër. Investimet e mëtejshme në energjinë e rinovueshme, si dhe në rrjetet e energjisë elektrike dhe efikasitet më të madh të energjisë, do të ndihmonin në forcimin e qëndrueshmërisë së rajonit ndaj goditjeve të ardhshme të energjisë dhe konkurrencës së tij ekonomike. Është veçanërisht e rëndësishme nëse rajoni dëshiron të mbajë hapin me ambiciet e vendosura nga BE-ja dhe të ruajë një akses të qetë në tregun e vetëm.
Ne jemi krenarë për mbështetjen që po u ofrojmë vendeve të rajonit për të rritur prodhimin e energjisë diellore dhe të erës përmes ankandeve për të ndarë kapacitetet për investitorët.
Ne jemi vërtet të kënaqur me rezultatet që Shqipëria dhe Serbia , veçanërisht, kanë arritur në drejtim të sigurimit të energjisë me çmime konkuruese dhe tërheqjes së investitorëve ndërkombëtarë me përvojë.
Ne mezi presim ta shtrijmë këtë mbështetje edhe për vendet e tjera të rajonit, këtë vit dhe më gjerë.
Në COP28, isha i kënaqur të drejtoja një konsorcium të bankave dhe agjencive ndërkombëtare për t’u bashkuar me qeverinë e Maqedonisë së Veriut në fillimin e Partneritetit të tyre për Investim në Tranzicion të Drejtë Energjisë.
Kjo do të mbështesë vendin në mobilizimin e investimeve të nevojshme për kalimin nga qymyri i vjetër, ndotës në një sistem energjie modern, konkurrues dhe me kosto të ulët të bazuar në burimet e rinovueshme.
Së dyti , standardet e qeverisjes publike duhet të përmirësohen, duke reformuar ndërmarrjet shtetërore, duke luftuar korrupsionin dhe duke përdorur teknologjinë dixhitale. Këto reforma janë kyçe për të rrënjosur besimin, për të mbrojtur stabilitetin ekonomik dhe për të tërhequr investime të huaja.
Së treti , rajoni duhet të jetë edhe më i hapur ndaj tregtisë dhe investimeve. Integrimi më i thellë në zinxhirët e vlerës globale është çelësi për përmirësimin e konkurrencës dhe inovacionit. Në një kohë të tendencave dhe sfidave të reja në globalizim, ka mundësi që vendet e Ballkanit Perëndimor – me afërsinë e tyre me tregjet e BE-së dhe avantazhet e tyre konkurruese – mund t’i shfrytëzojnë me kornizat e duhura.
BERZH ka qenë dhe do të jetë një partner i fortë për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor dhe partnerët tanë të BE-së në këtë axhendë reformash.
Vendet e Ballkanit Perëndimor kanë qenë pjesë e historisë së suksesit të BERZH-it pothuajse që nga lindja e Bankës.
Ne kemi udhëhequr rrugën për investime në Ballkanin Perëndimor.
Dhe ne jemi të vendosur të ndihmojmë në krijimin e klimës dhe kushteve për më shumë.
Sot është një mundësi tjetër për ne që të njohim pikat e shumta të forta të rajonit.
Dhe më pas, së bashku me investitorët, t’i kthejë ato pika të forta në përparim të vërtetë për ekonomitë e saj dhe, më e rëndësishmja, për njerëzit e saj.
Faleminderit.
