Një shtrirje prej 277 miljesh e lumit Kolorado që kalon përmes ikonës Grand Canyon është rruga ujore më e rrezikuar e Amerikës, ka zbuluar një raport i ri.

Ekosistemi unik dhe trashëgimia kulturore e Grand Canyon është në prag të kolapsit për shkak të thatësirës së zgjatur, temperaturave në rritje dhe menaxhimit të vjetruar të lumenjve, sipas American Rivers, grupi i ruajtjes që përpilon listën vjetore të të rrezikuarve.

 

Kufizimet e mëtejshme të rrjedhës së lumit rrezikojnë ta kthejnë Kanionin e Madh në një zonë sakrifice ekologjike, duke shkaktuar dëme të pariparueshme në kafshë të egra, rezervat e peshkut dhe vendet e shenjta, paralajmëron raporti.

 

“Lumi Kolorado është në prag të kolapsit dhe Grand Canyon është në pikëpyetje... përpjekja për të zgjidhur sfidat ujore të pellgut duke sakrifikuar shëndetin e Grand Canyon do të ishte një tragjedi e plotë,” tha Sinjin Eberle nga American Rivers.

 

Lista e vitit 2023 përfshin lumenj që përshkojnë 17 shtete dhe shumë kombe fisnore sovrane dhe furnizojnë me ujë të pijshëm, ushqim, rekreacion dhe ushqim shpirtëror për miliona njerëz.

 

Rrugët ujore janë nën kërcënim nga minierat, prishja e klimës, digat, ndotja industriale dhe praktikat e vjetruara të menaxhimit të lumenjve, të cilat për një kohë të gjatë kanë kundërshtuar njohuritë tradicionale dhe teknikat e qëndrueshme të provuara dhe testuara nga amerikanët indigjenë.

 

Dy të tretat e furnizimit me ujë të vendit vjen nga 3 milion milje lumenjsh, por pothuajse gjysma (44%) e rrugëve ujore janë shumë të ndotura për peshkim dhe not, sipas Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA).

 

Duke u shtrirë nga Malet Shkëmbore deri në detin në Meksikë, pellgu ujëmbledhës i Kolorados 1500 milje siguron ujë të pijshëm për 40 milionë njerëz, duke përfshirë disa nga qytetet më të populluara të Amerikës si Los Angeles dhe Phoenix, si dhe 30 kombe fisnore dhe ujë vaditës për pothuajse 6 m hektarë fermë dhe tokë bujqësore.

 

Grand Canyon në veri të Arizonës krenohet me një nga ekosistemet më biodiversale të rajonit dhe konsiderohet si një nga shtatë mrekullitë natyrore të botës. Kanioni lidh pellgjet e sipërme dhe të poshtme të lumit Kolorado dhe është i rezervuar nga dy diga masive që formojnë rezervuarët më të mëdhenj, liqenet Mead dhe Powell.

 

Më shumë se një duzinë fise dhe pueblo e konsiderojnë Kanionin e Madh të shenjtë dhe kanë vepruar prej kohësh si kujdestarë, pavarësisht digave, zhvillimit dhe ndotjes nga qeveritë amerikane që datojnë që nga kolonët e parë.

 

Kriza klimatike ka çuar në thatësirë ​​të zgjatur në të gjithë pellgun e lumit dhe reduktimin e reshjeve të borës në Rockies, të cilat së bashku me mbipërdorimin kronik i kanë lënë rezervuarët me nivele të ulëta të ujit historikisht.

 

Pavarësisht nga disa pushime shumë të nevojshme pas reshjeve mbi mesataren dhe borës së dimrit, administrata e Biden është në prag të njoftimit të shkurtimeve të mëdha në ndarjen e ujit të lumit Kolorado, gjë që mund të ndikojë më tej në furnizimin dhe rrjedhën në peizazhin e brishtë ekologjik të kanionit.

 

Vitin e kaluar, i gjithë lumi Kolorado u rendit si rruga ujore më e rrezikuar e Amerikës dhe kjo shënon paraqitjen e tij të 12-të në listë që nga viti 1991. Lumi ka qenë aq i tejkaluar që nga mesi i viteve 1900, saqë thahet në Meksikë, duke lënë njerëzit e lumenjve pa ujë.

 

Shpresojmë që agjencitë të dëgjojnë dhe të punojnë me fiset për të trajtuar këto sfida se si të menaxhojnë dhe mbrojnë lumin Kolorado dhe Grand Canyon.

 

“Ky raport jep alarmin. Është një thirrje kombëtare për veprim për të mbrojtur këta lumenj dhe gjithë jetën që ata mbështesin”, tha Tom Kiernan, president i American Rivers. "Kur lumenjtë janë të sëmurë, njerëzit vuajnë."