Pak para se Donald Trump të bëhej kandidati republikan për president, partia publikoi qëllimet e saj të politikës së jashtme.

“Parandaloni luftën e tretë botërore, rivendosni paqen në Evropë dhe në Lindjen e Mesme dhe ndërtoni një mburojë të madhe mbrojtëse raketore, Kupole të Hekurt (Iron Dome) mbi të gjithë vendin tonë”.

I fundit nga këto premtime është bërë një element kryesor i fushatës së Trump.

Në fjalimin e tij duke pranuar nominimin, ai premtoi se një mburojë raketore amerikane do të sigurojë që “asnjë armik mos të godasë atdheun tonë”, duke shtuar se ajo do të “ndërtohet tërësisht në SHBA”.

Në një epokë luftërash, përhapjeje të armëve dhe kërcënimeve bërthamore, mbrojtja raketore është kthyer në modë politike më shumë se në çdo kohë që nga ndjekja e Ronald Reganit për sisteme të bazuara në hapësirë ​​në vitet 1980.

Nuk janë vetëm politikanët amerikanë ata që janë të etur.

Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian, kohët e fundit premtoi “një Mburojë Ajrore Evropiane”.

Luftërat në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme kanë qenë terrene të tmerrshme testimi për lloje të reja predhash – nga dronët e vegjël deri te raketat hipersonike me rreze të gjatë – dhe për teknologjitë që i rrëzojnë ato nga qielli.

Por raketat po evoluojnë, duke u bërë më të manovrueshme dhe më të vështira për t’u gjurmuar.

Kina është në mes të një grumbullimi të madh raketash dhe përhapja po i vendos armët që dikur ishin rezerva e vendeve në duart e aktorëve joshtetërorë, siç janë rebelët Houthi në Jemen.

E gjithë kjo do të thotë se do të nevojitet një gjeneratë e re sensorësh dhe interceptorësh, me një çmim të madh.

Duhet filluar me bazat.

Gjuha e kupolave ​​dhe mburojave sugjeron që një sistem mund të përballojë të gjitha kërcënimet ajrore.

Në fakt mbrojtja ajrore dhe raketore përbëhet nga pjesë të ndërlidhura.

Sensorët, zakonisht radarët, zbulojnë objektiva, si dronët dhe raketat.

Të dhënat grumbullohen nga kompjuterët për të përcaktuar se cilat predha janë drejtuar.

Rezultatet u jepen armëve ose raketave interceptuese, zakonisht në tokë, ose më rrallë në aeroplanëve, të cilët më pas tentojnë të neutralizojnë kërcënimin, zakonisht duke u përplasur me të ose duke shpërthyer pranë tij.

Çdo pjesë luan një rol të veçantë.

Një armë kundër dron nuk mund të rrëzojë një raketë balistike; një përgjues i projektuar për të shkatërruar raketat balistike me rreze ndërkontinentale të armatosura me armë bërthamore (ICBM) në hapësirë ​​nuk do të luftonte një dron të fuqishëm.

Mbrojtjet në këtë mënyrë “shtresohen” njëra mbi tjetrën për të përballuar kërcënimet me rreze, shpejtësi dhe trajektore të ndryshme.

E interpretuar ngushtë, ideja e një Kupole mbi Amerikë nuk ka shumë kuptim.

Ai sistem izraelit kap raketa të vogla me rreze të shkurtër veprimi të lëshuar nga militantët në Gaza dhe Liban.

Ka pak rëndësi për Amerikën (“përveç nëse Wisconsin planifikon të lëshojë raketa…Chicago”, thotë Jeffrey Lewis, një ekspert).

Ajo që Trump ndoshta po miraton është detyra më ambicioze e zbulimit dhe përgjimit të raketave balistike të armatosura bërthamore të qëlluara në Amerikë.

Kjo është e frikshme.

Mbrojtja kundër raketave balistike ka qenë një përpjekje e diskutueshme.

Pasi George W. Bush shfuqizoi Traktatin Amerikano-Sovjetik të Raketave Anti-Balistike (ABM) të vitit 1972, Amerika shpenzoi më shumë se 67 miliardë dollarë në sistemin e mbrojtjes së mesme të terrenit (GMD), i cili varet nga 64 raketa interceptuese në Alaskë dhe Kaliforni.

Kjo udhëhequr nga radarë të mëdhenj në tokë, në det dhe sensorë në hapësirë.

Ky sistem supozohet të mbrojë nga vendet me arsenale të vogla të armëve bërthamore.

Amerika ka burimet për ta konsideruar seriozisht këtë lloj mburoje.

Pjesa më e madhe e mbrojtjes raketore ka të bëjë me kërcënime më modeste dhe kryesisht jo-bërthamore: raketa konvencionale të shkrepura mbi qindra kilometra, në vend të atyre bërthamore të shkrepura mbi oqeane.

Luftërat e fundit ofrojnë dëshmi inkurajuese.

Vitin e kaluar Izraeli kreu interceptimet e para të raketave balistike iraniane, të lëshuara nga Jemeni, duke përdorur sistemet e tij Arrow 2 dhe 3, të cilat trajtojnë kërcënimet me rreze të gjatë.

Ky i fundit ishte interceptimi i parë në kohë lufte i bërë ndonjëherë në hapësirë.

Më 13 prill, Izraeli, Amerika dhe aleatët e tjerë rrëzuan 99% të 550 më shumë predhave të lëshuara nga Irani dhe Hezbollahu në një natë të vetme, breshëria më e madhe e raketave në histori, sipas forcave të armatosura të Izraelit.

Rekordi në Ukrainë, i cili ka pasur mungesë të rrezikshme të interceptorëve, është më i vëmendshëm.

Midis majit dhe tetorit 2023 Ukraina rrëzoi 73% të raketave ruse, sipas Wall Street Journal.

Në gjashtë muajt pasardhës kjo ra në 46%.

Por Ukraina pretendon se, bateritë Patriot të prodhuara nga Amerika kanë rrëzuar 40% të raketave të avancuara të lëshuara nga Rusia, gjë që, nëse është e vërtetë, do të ishte mbresëlënëse.

Vendet shpesh e ekzagjerojnë suksesin e mbrojtjes së tyre.

Por ajo që nuk vihet në dyshim është se, Patriot dhe të ngjashmit e tij evropianë kanë shmangur viktima të rënda dhe dëme të konsiderueshme.

Problemi është se detyra e mbrojtësve po bëhet më e vështirë.

Çështja e dytë është se trajektoret e raketave po ndryshojnë gjithashtu.

Në të kaluarën, raketat vinin gjerësisht në dy lloje.

Raketat e lundrimit – në thelb, avionë të disponueshëm – ishin të manovrueshëm dhe prireshin të fluturonin afër tokës, duke i bërë ato më të vështira për t’u gjurmuar në radar, por edhe më të ngadalta, sepse ato fluturonin përmes ajrit më të dendur.

Raketat balistike fluturuan në trajektore të parashikueshme, lart e poshtë, shpejt dhe lart, duke i bërë më të lehta për t’u dalluar më herët.

Disa gjëra tani janë të shpejta, por edhe të çrregullta: të ashtuquajturat raketa të reja aerobalistike, si Kinzhal dhe KN-24 e Koresë së Veriut, janë projektuar për të kaluar më shumë kohë brenda atmosferës.

Një gjeneratë e re e automjeteve me rrëshqitje hipersonike (HGV), si DF-ZF e Kinës, ngrihen në raketa, por më pas kalojnë nëpër atmosferë si raketa lundrimi.

Kërcënimet e vjetra po kthehen gjithashtu.

Kina ka testuar një sistem të bombardimit orbital të pjesshëm (FOBS), një armë e operuar për herë të fundit nga Bashkimi Sovjetik në 1983.

Dhe të gjitha këto janë të kombinuara në mënyra komplekse.

Sfida nuk është vetëm për të kapur të gjitha këto, por për ta bërë këtë ekonomikisht.

Në vitet 1980, Paul Nitze, negociatori i Reagan-it për kontrollin e armëve, përcaktoi atë që tani quhet kriteri Nitze: që një sistem i mbrojtjes nga raketat duhet të jetë “efektiv dhe me kosto të ulët”.

Sot raporti është shpesh i pafavorshëm.

Edhe kur është e mundur të përdoren sisteme më të lira, kjo shpesh sjell më shumë rrezik.

Lajmi inkurajues është se kostoja e shumë interceptorëve po bie.

Përdorimi i laserëve për të kapur kërcënimet me shpejtësinë e dritës pa shpenzuar fare municion është gjithashtu premtues.

Megjithatë, përgjuesit më shumë ose më të lirë nuk janë problemi i vetëm.

Pavarësisht nga dëshira e Trump dhe politikanëve të tjerë, asnjë mburojë raketore nuk do të jetë kurrë e papërshkueshme.

Suksesi që ata kanë gëzuar me raketat me rreze të shkurtër dhe të mesme në Ukrainë dhe Izrael nuk përkthehet automatikisht në sukses kundër ICBM-ve.

Ndërsa raketat bëhen më të lira, më të sakta dhe shpërndahen në vende më të vogla dhe grupe të armatosura, kërcënimi do të vazhdojë të rritet.

Vendet do të zbulojnë se, si Ukraina, ata do të detyrohen, në kohë lufte, të zgjedhin midis mbrojtjes së popullatës së tyre civile, infrastrukturës kritike, bazave ushtarake dhe trupave të vijës së parë.

E sigurt është se gara ndërmjet raketës dhe interceptorit po hyn në një epokë të re dhe më të pasigurt./ Marrë nga “The Economist”, përkthue Albanian Post