Qyteti i vogël Nasarpur në Pakistan ka një reputacion shekullor për qeramikën e tij. Kjo është arsyeja pse, kur punëtori i qeramikës Ghulam Hyder Daudpota vendosi të shkonte deri në Londër për të zotëruar zanatin e tij, ai thotë se “dukej e kotë”. Por, ai shton: “Ajo u kthye në një mundësi që ndryshon jetën”.

Daudpota u rrit me tetë vëllezër e motra në një qytet ku xhamitë dhe faltoret janë zbukuruar me qeramikë dhe pllaka me xham blu, të njohur si arti i kashikarit. Ai fliste pak anglisht deri në moshën 27-vjeçare dhe prindërit e tij nuk kishin “xhepa të thellë” për të paguar tarifat e shkollimit.

Por pakistanezi i talentuar siguroi një bursë të plotë në shkollën e arteve tradicionale të Fondacionit King (KFSTA) në lindje të Londrës, përpara se të kthehej në vendin e tij dhe të ndihmonte për të ringjallur zanatin që po vdiste.

“Kashikari është i kudondodhur në të gjithë [krahinën e] Sindhit, por kur unë u rrita ai konsiderohej si një zanat që po vdiste dhe vetëm disa zejtarë po praktikonin. Nëse nuk do të ishte koha ime në KFSTA, nuk do të isha këtu ku jam për momentin”, thotë Daudpota nga punëtoria e tij në Nasarpur, e cila tani punëson 40 njerëz.

Besohet se ka origjinën në qytetin iranian të Kashanit, kashikari përfshin krijimin e modeleve biomorfike në argjilën qeramike, duke lyer grafitin në letër të shpuar, përpara se të aplikoni pigmente metalike bruz që gjenden në oksidet e bakrit dhe kobaltit.

“Nëse ktheheni 100 vjet mbrapa, ne kishim një shumëllojshmëri glazurash dhe teknikash – kryevepra që i shohim sot në xhaminë Shah Jahan në qytetin e Thatta – por ne nuk patëm patronazhin e duhur dhe humbëm aftësitë tona, humbëm njohuritë tona”, thotë Daudpota.

Daudpota që atëherë ka punuar në dizajne në aeroportin e Islamabadit, pavijonin e Pakistanit në Dubai Expo 2020 dhe në restaurimet në xhami dhe mauzoleume të shquara. Në vitin 2010 ai u nderua me çmimin Jerwood për artet tradicionale për një shatërvan me pllaka të frymëzuar nga panelet kashikari të gjetura në xhaminë e vjetër të Nasarpurit. Daudpota e shiti shatërvanin për 5 mijë paundë dhe mori 2 mijë e 500 paundë në para, të cilat i mori përsëri në Pakistan dhe hapi një punëtori.

Ishte shumë larg nga ajo që priste nga jeta. Daudpota nuk kishte rezultate të mira në shkollë dhe prindërit e tij e çuan atë te një zejtar vendas.

Një takim ndërsa punonte në një komision në një rezidencë private ndryshoi rrjedhën e karrierës së tij. “Ishte një pikë kthese në jetën time”, thotë ai.

Shtëpia ishte në pronësi të një mësuesi në Kolegjin Kombëtar të Arteve (NCA) në Lahore. Ai i tha Daudpota-s se përvoja e tij do ta kualifikonte për të studiuar për master, me kusht që të mësonte anglisht brenda katër muajve të ardhshëm. Ai merrte mësime në lindjen e diellit çdo ditë dhe e kalonte testin.

NCA ka një marrëveshje të gjatë me KFSTA, duke dërguar një student në Londër çdo vit për pothuajse tre muaj. Daudpota u zgjodh për programin e vitit 2008 dhe qëndroi për diplomën e tij dyvjeçare.

Kur e pyetën se si do t’i paguante shkollimin, ai u përgjigj: “Zoti më ka ndihmuar në të kaluarën dhe Zoti do të më ndihmojë në të ardhmen”. Kjo e shtyu intervistuesin t’i jepte një bursë.

Farkhondeh Ahmadzadeh, një ish-studente pas një serie miniaturë persiane që do të shfaqej në Qendrën Aga Khan në King’s Cross, Londër, kujton sesi Daudpota punonte natën në parkun e makinave në arenën O2 për të fituar para për t’ia dërguar nënës së tij.

“Ai flinte në autobus rrugës për në shkollë, por ishte gjithmonë i pari që hynte dhe i fundit që dilte”, thotë ajo.

KFSTA promovon “traditat e gjalla të formave të artit të shenjta dhe tradicionale të botës”, të tilla si piktura në miniaturë persiane, punimet e pllakave me mozaik maroken dhe gdhendjen e drurit mamluk egjiptian.

Ish Instituti i Arkitekturës i Princit të Uellsit, i krijuar në vitin 1993, dhe më vonë Fondacioni i Princit, ai drejton programe ndërkombëtare që mësojnë teknikat tradicionale të pikturës, xhamit me njolla, qeramikën, gdhendjen dhe gjeometrinë tradicionale islame.

Shfaqja e tij e shkallës 2024 tani po mbahet në Garrison Chapel në Londër, deri më 4 gusht, duke shfaqur projektet e 10 studentëve të masterit.

Ndër veprat e ekspozuara është xhami me njolla indiane e instaluar në një panel drite nga Roopini Venkatasubramanian, i cili është nga Tamil Nadu. Venkatasubramanian, i cili dikur studionte fizikën kuantike, ishte ndër ata që morën një bursë.

Venkatasubramanian, një hindu, është frymëzuar nga tradita e vizatimit të modeleve gjeometrike në dysheme duke përdorur miell orizi të gërmuar nëpër gishta, i quajtur kolam.

“Shkolla më ka ndezur shpirtin për të identifikuar, vlerësuar dhe vlerësuar kulturën dhe traditat e mia në shtëpi”, thotë ajo.

Daudpota i bën jehonë asaj. “Mësuesit në vendin tim po më dekurajonin nga ndjekja e arteve tradicionale; ata thoshin se ishte primitive”.

“Shkolla zgjeroi perspektivën time dhe më dha platformën e trajnimit për të kuptuar se si mund ta kthejmë një traditë të vdekur në një traditë të gjallë”./Albanianpost.com