Aktivitetet e Rusisë në Ballkan kanë për qëllim “nxitjen e tensioneve historike”, dhe për këtë Kremlini po përdor dekurajimin për shkak të mungesës së angazhimit të Bashkimit Evropian në rajon, shkruan Dr. Orhan Dragash, drejtor i Institutit Ndërkombëtar të Sigurisë në Beograd. Ai paralajmëron se mungesa e një përgjigjeje vendimtare perëndimore ndaj kësaj do të kërcënonte jo vetëm të ardhmen e rajonit, por edhe stabilitetin dhe sigurinë e përgjithshme të Evropës.

Dragash deklaron për gazetën ukrainase Kyiv Post se Ballkani ka qenë një vatër tensionesh gjeopolitike për dekada dhe se ky rajon paraqet terren pjellor për “manipulime” nga aktorët e huaj për shkak të kompleksitetit historik dhe konflikteve etnike.

Ai thekson se gjatë dekadës së fundit, Rusia është vendosur si një “forcë jashtëzakonisht përçarëse, duke përdorur ndikimin e saj për të destabilizuar Ballkanin, për të minuar unitetin evropian dhe për të sfiduar demokracitë perëndimore”.

Megjithatë, ai thekson se, pavarësisht provave në rritje të aktiviteteve malinje të Moskës, ka ende “kënaqësi shqetësuese midis fuqive perëndimore” dhe se mosveprimi i tyre rrezikon “t’i lëshojë një rajon jetik një kundërshtari agresiv”.

“Interesi i Rusisë për Ballkanin nuk është as i ri dhe as i rastësishëm; është një komponent i llogaritur i axhendës së saj më të gjerë të politikës së jashtme që synon ruajtjen e sferës së ndikimit, projektimin e fuqisë dhe destabilizimin e Evropës. Ballkani, me përzierjen e konflikteve historike, ndarjeve etnike dhe paqëndrueshmërisë politike, është një vend ideal për strategjinë e Moskës për kaos të menaxhuar”, thotë Dragash, duke shtuar se Rusia kërkon të arrijë disa qëllime strategjike duke inkurajuar jostabilitetin në rajon.

“Laboratori për veprimtaritë malinje ruse”

Qëllimi i parë rus që deklaron Dragash është të parandalojë integrimin e plotë të vendeve të Ballkanit në institucionet perëndimore si NATO dhe BE, dhe kjo ishte e dukshme në kundërshtimin e zëshëm të Rusisë ndaj zgjerimit të NATO-s gjatë pranimit të Malit të Zi në 2017 dhe Maqedonisë së Veriut në 2020. Ai shton se të dyja këto vende u përballën me “një breshëri fushatash dezinformuese dhe operacionesh të fshehta të orkestruara nga Moska”.

Sipas Dragashit, qëllimi i dytë është përdorimi i Ballkanit si “pikë presioni për të dobësuar dhe përçarë BE-në”.

“Lodhja e zgjerimit të BE-së dhe indiferenca e perceptuar e bllokut ndaj rajonit kanë krijuar hapësirë ​​që Rusia të paraqitet si një partner alternativ, veçanërisht në vende si Serbia, ku ndjenjat pro-ruse janë ende jashtëzakonisht të forta. Duke e mbajtur Ballkanin në një gjendje pasigurie të përhershme, Moska shpreson të shfrytëzojë ndarjet brenda BE-së, të nxisë mosmarrëveshje midis shteteve anëtare dhe përfundimisht të minojë kohezionin evropian”, komenton ai.

Dragash më pas thekson se “veprimet e Rusisë në Ballkan shërbejnë si një terren trajnimi për taktikat e saj më të gjera të luftës hibride”.

“Moska ka përsosur teknikat e saj të ndikimit, duke filluar nga sulmet kibernetike deri te fushatat e dezinformimit dhe duke i zbatuar ato në pjesë të tjera të botës, duke përfshirë Evropën Lindore dhe Lindjen e Mesme. Prandaj, Ballkani nuk është vetëm një objektiv, por edhe një laborator për aktivitetet malinje ruse”, shkruan ai.

Taktikat e përçarjes

Dragash shkruan se metodat ruse në Ballkan janë të shumëanshme dhe përfshijnë “kombinimin e fuqisë së fortë me taktika të sofistikuara të fuqisë së butë” dhe se Kremlini ka përdorur një gamë të gjerë mjetesh, duke përfshirë varësinë nga energjia, korrupsionin politik dhe propagandën agresive, për të konsoliduar ndikimin e tij dhe të arrijë qëllimet e saj.

Ai thekson se Rusia e ka përsosur praktikën e përhapjes së dezinformatave në Ballkan duke shfrytëzuar peizazhin e fragmentuar mediatik dhe qëndrueshmërinë e dobët institucionale në rajon.

Ai citon Shërbimin Evropian të Veprimit të Jashtëm (EEAS) që vlerëson se dezinformimi rus ka për qëllim kryesisht Ballkanin, ku “qindra lajme të rreme dhe teori konspirative përhapen çdo ditë për të nxitur ndjenjat antiperëndimore dhe për të thelluar ndarjet sociale”. Ai shton se mediat shtetërore ruse si Sputnik dhe RT kanë krijuar baza të forta në rajon, duke përhapur përmbajtje që lavdërojnë fuqinë ruse, nënçmojnë Perëndimin dhe nxisin ndjenjat nacionaliste.

Dragash shkruan se varësia energjetike është gjithashtu një armë e fuqishme në arsenalin e Moskës, duke vënë në dukje se Rusia mbetet furnizuesi dominues me gaz natyror për disa vende të Ballkanit, përfshirë Serbinë dhe Bosnjën dhe se ajo “e përdor këtë varësi për të ushtruar ndikim politik”.

Si shembull, ai përmend Serbinë, e cila është pothuajse tërësisht e varur nga gazi rus dhe e cila nuk ka vendosur sanksione të vendosura nga BE kundër Moskës. Kremlini ka investuar gjithashtu shumë në projekte të infrastrukturës energjetike, si një tubacion gazi që shtrin energjinë ruse thellë në zemër të Ballkanit.

“Rusia kultivoi sistematikisht aleancat politike në Ballkan përmes një kombinimi të stimujve financiarë, mbështetjes politike dhe operacioneve të fshehta,” shkruan ai, duke theksuar se ky ndikim është më i dukshëm në Serbi dhe Bosnje, në  Republika Srpska, ku Moska ka ndërtuar lidhje të forta me liderët nacionalistë që mbështesin retorikën dhe politikat antiperëndimore.

Inaktiviteti i Perëndimit

Dragash më pas kritikon Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe BE-në, duke deklaruar se, pavarësisht synimeve dhe veprimeve të qarta të Rusisë në Ballkan, përgjigja e tyre është “jashtëzakonisht e papërshtatshme”.

“Në vend që të përballen drejtpërdrejt me aktivitetet keqdashëse të Moskës, fuqitë perëndimore janë shpesh të ngadalta për të reaguar, të kufizuara nga ndarjet e tyre të brendshme dhe të preokupuara me kriza të tjera globale. Kjo mungesë vendosmërie e ka trimëruar Rusinë, duke e lejuar atë të thellojë terrenin e saj në Ballkan dhe të zgjerojë në mënyrë të pamohueshme ndikimin e saj”, shkruan ai.

Në këtë kontekst, ai veçon veçanërisht BE-në, duke e fajësuar atë për “neglizhencë strategjike” të rajonit.

“Pos që Brukseli ka ofruar premtime të paqarta për anëtarësimin e ardhshëm për vendet e Ballkanit, ai ka dështuar të japë një strategji koherente dhe të besueshme të zgjerimit. Kjo e ka lënë rajonin të prekshëm ndaj manipulimit rus dhe të zhgënjyer me perspektivat e integrimit evropian. Ndërkohë, SHBA-ja e ka shtyrë kryesisht Ballkanin në periferi të prioriteteve të politikës së jashtme, duke u fokusuar në vend të kësaj në frenimin e agresionit rus në Ukrainë dhe forcimin e krahut lindor të NATO-s”, beson ai.

Më pas ai paralajmëron se “duke injoruar Ballkanin, Uashingtoni rrezikon të krijojë një front të ri në luftën kundër ndikimit rus”.

Çfarë duhet bërë?

Për të kundërshtuar ndikimin keqdashës të Rusisë në Ballkan, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian duhet së pari të pranojnë urgjencën e kërcënimit dhe të demonstrojnë një angazhim të ripërtërirë ndaj rajonit, shkruan Dragash, duke theksuar se kjo kërkon “një zhvendosje nga pozicioni aktual reaktiv në strategji proaktive që trajton shkaqet rrënjësore të paqëndrueshmërisë dhe forcon qëndrueshmërinë demokratike”.

Ai beson se BE dhe SHBA duhet të zhvillojnë një “strategji koherente, të koordinuar që i jep përparësi Ballkanit si një fushë beteje kyçe gjeopolitike” dhe se kjo strategji duhet të përfshijë dimensionet politike, ekonomike dhe të sigurisë, duke përdorur të gjitha mjetet e disponueshme për të kundërshtuar ndikimin rus, nga presioni diplomatik e deri të ndiha financiare.

Sa i përket luftës kundër dezinformatave ruse, Dragash beson se Perëndimi duhet të investojë në forcimin e mediave të pavarura, e cila kryesisht përfshin “financimin e iniciativave për verifikimin e fakteve, mbështetjen e gazetarisë investigative dhe promovimin e shkrim-leximit mediatik për të ndihmuar qytetarët të dallojnë të vërtetën nga propaganda”.

Ai gjithashtu i bën thirrje BE-së dhe SHBA-së që të punojnë më shpejt dhe në mënyrë më efektive për të reduktuar varësinë e Ballkanit nga energjia ruse dhe për të investuar në projektet e energjisë së rinovueshme dhe zhvillimin e infrastrukturës.

Më pas ai thekson se vendet anëtare të NATO-s dhe BE-së duhet të rrisin bashkëpunimin e sigurisë me vendet e Ballkanit dhe të ofrojnë trajnime, shkëmbim të inteligjencës dhe ndihmë ushtarake për të kundërshtuar taktikat e luftës hibride të Rusisë. Ai shton se kjo duhet të përfshijë kryesisht forcimin e mbrojtjes kibernetike dhe rritjen e rezistencës ndaj dezinformatave dhe ndërhyrjeve në zgjedhje.

“Nëse SHBA-ja dhe BE-ja nuk veprojnë me vendosmëri, rrezikojnë të humbasin Ballkanin nga një fuqi armiqësore që kërkon të minojë vlerat, interesat dhe sigurinë e tyre. Ballkani, i cili tashmë është një vatër e pakënaqësisë historike dhe tensioneve etnike, mund të bëhet lehtësisht vatra e radhës në fushatën ruse për të destabilizuar Evropën”, paralajmëron ai.

Më pas ai citon Zbigniew Brzezinski-n, ish-këshilltar për sigurinë kombëtare të presidentit të SHBA gjatë Luftës së Ftohtë dhe një nga gjeostrategët politikë më kryesorë të Amerikës:

“Historia nuk është rastësi. Rruga drejt stabilitetit dhe paqes kërkon vendosmëri të qartë dhe angazhim të synuar”.

Dragash thekson se “koha e vetëkënaqësisë ka mbaruar” dhe se “Perëndimi duhet të kuptojë realitetin e ndikimit keqdashës të Rusisë në Ballkan dhe të ndërmarrë veprime të guximshme dhe vendimtare para se të jetë tepër vonë”.

 “Nëse kjo nuk bëhet, atëherë do të kërcënohet jo vetëm e ardhmja e Ballkanit, por edhe stabiliteti dhe siguria e përgjithshme e Evropës” Ora po troket dhe tani është momenti për veprim vendimtar nga SHBA, BE dhe Britania e Madhe”, paralajmëron ai në fund./Tema