Janë 50 artistë, 50 vjet dhe një kapitull i ri që çelet nga galeria e famshme e artit kontemporan, “Marian Goodman Gallery”, në Manhatan të Nju Jorkut, në SHBA.

Në vitin 1977, kur Marian Goodman hapi galerinë e saj në West 57th Street, në Manhatan me një shfaqje të Marcel Broodthaers – një poet, regjisor dhe artist konceptual belg – menaxherët e aseteve nuk kishin shfaqur ende interes për botën e artit, sipas “New York Times”.

Ekspozita inauguruese e veprave të 50 artistëve gjatë gati 50 viteve, e cila hapet nesër, përfshin secilin prej emrave të përfshirë në listën e “historisë së artit” të Goodman.

Por, për Goodman, paratë nuk kanë qenë kurrë gjëja kryesore.

Që prej viteve 1960, kur ajo hyri për herë të parë në botën e artit si një tregtare veprash, Goodman ka bashkuar dhe promovuar me mjeshtëri – evropianë të rreptë, shpesh të motivuar konceptualisht si Gerhard Richter, Broodthaers dhe Joseph Beuys.

Institucioni që ajo ndërtoi mbetet, siç thotë partneri i saj kryesor, Philipp Kaiser, një nga “galeritë më të mëdha të vogla” – pasi i ka rezistuar zgjerimit të pamëshirshëm global – që edhe shumë nga konkurrentët e tij të mesëm e kanë konsideruar si një domosdoshmëri biznesi gjatë viteve të fundit.

Goodman aktualisht zotëron disa degë të tjera, si në Los Anxhelos dhe Paris, por u desh një kohë e gjatë që kjo të arrihej, madje edhe krijimi i një galerie brenda Manhatanit kërkoi disa vite.

Rose Lord, një partnere e “Marian Goodman Gallery” për 22 vjet – tha se gjatë dekadës së saj të parë në 57th Street – ishte diskutuar mundësia për të lëvizur në një vend me potencial më të lartë qarkullimi.

Atmosfera relativisht e jashtëzakonshme, e cila ndihet si një rikthim në kohët e vjetra të papafingove të artistëve, e bën ekspozitën e re, “Your Patience Is Appreciated” sa elegjiake aq edhe festive.

Anselmo ishte një nga pak artistët e Goodman që teknikisht i përkisnin Arte Povera, lëvizjes radikale italiane që, duke filluar nga vitet 1960, përdorte mjete të çuditshme që nuk përputheshin – si një palë këpucë të vjetra në një piedestal prej druri – për t’u futur në tema të rënda si vdekshmëria, koha dhe libido.

Por, është lloji i humorit të tij sarkastik që ofron linjën kryesore për ekspozitën e re ndërsa shpaloset në tre kate, nëpër disa dhoma të përkohshme – të ndërtuara për të akomoduar copa videoje.

Piktura është një plotësues i bukur i një prej veprave të shquara të galerisë, “Timekeeper Drill Core (MGG 57th Street)” nga artisti francez Pierre Huyghe.

Për ta realizuar atë, Huyghe shembi një pjesë të murit në hapësirën e sapoliruar të galerisë në 57th Street, duke zbuluar, në rrathë koncentrikë, çdo ngjyrë blu, kafe ose të bardhë të vendit të lyer për shfaqje – pas më shumë se 40 vjetësh.

Është një mënyrë jashtëzakonisht efikase për të nxjerrë në pah veprimin e çuditshëm të kohës, gjithmonë pranë, por i pamundur për t’u kuptuar.

Tonet janë arkeologjike, por edhe pak të mprehta, dhe pamja i ngjan një ëmbëlsire sferike.

Por, për të nënvizuar faktin se ju zbuloni një kohë të ndryshme sa herë që ndaloni për ta matur atë, Huyghe në fakt bëri dy nga këto vepra, dhe ato nuk janë identike.

Në dhomën e parë të ekspozitës, një fotografi e madhe e Tacita Dean – e një peme qershie të lulëzuar (2024) qëndron përballë veprës “Four Bicycles (There Is Always One Direction),” të realizuar nga Gabriel Orozco në vitet 1990.

Në Japoni, lulet e qershisë janë simbol i zhdukjes së jetës; t’i shohësh ato të fotografuara këtu në një shkallë kaq të madhe, në një mjedis kaq të përhershëm, sjell një lloj marramendjeje – që rrotat e përmbysura të Orozco e përforcojnë më tej.

Në një dhomë ku luhet filmi 35-minutësh i James Coleman “Retake With Evidence” – parë për herë të parë në 2007, është një Edipus i copëtuar nga një njeri – i realizuar nga Harvey Keitel – gjendja shpirtërore është melankolike, pasi ndodhet në dhomën më të vogël aty pranë, kushtuar të vetmes lightbox (një kuti drite) që regjisori Steve McQueen ka bërë ndonjëherë, “Lynching Tree” (2013).

Ashtu si në rastin e Arte Povera, në veprën “Your Patience Is Appreciated” ndonjëherë mund të shfaqet shumë i pasur ose shumë i zgjuar.

Ndoshta, nuk do ta vini re pa ju thënë se “Endless Love, Simone I” dhe “Endless Love, Simone II” – dy vepra mermeri të bluara si pjesë shahu me tre këmbë, gjurmojnë konturet e profilit të Nina Simone.

Por, pjesët ofrojnë një seri të tërë bisedash interesante rreth qëllimit dhe identitetit, kthesave kundrejt këndeve, madje edhe vijës së saktë ndarëse midis ngjyrës mat dhe shkëlqimit – veçanërisht krahas një zigurati metalik (kullë tempulli me shkallë piramidale) aty pranë – e realizuar nga artisti i tokës Robert Smithson.

Punimet në katin e tretë, të cilat i kushtohen dhomave të ruajtjes dhe vrojtimit privat, demonstrojnë gjënë më të rëndësishme – që një galeri bën për artistët e saj: t’i ndihmojë shikuesit t’i kuptojnë ato – duke i vënë ato në kontekst me bashkëmoshatarët me të njëjtin mendim.

“Underground V” e Sabine Moritz, ngjyrat dhe energjia e përgjithshme e së cilës të kujtojnë sfondin e “Les Demoiselles d’Avignon” të Picasso, duket si një vepër e një pikture abstrakte.

Qeramikat e bukura, botanike dhe instiktive të Edi Ramës janë pikturuar në një gamë të ndritshme ngjyrash dhe kontrastesh – përfshirë skulpturat e çelikut të Tony Cragg – janë pasqyrime argëtuese të figurës dhe gjeometrisë.

Pikturat e Frize të vitit 2002 me akrilik dhe rrëshirë “Otona” kanë bukurinë e shkëlqyeshme të ylbertë të një pellgu me benzinë.

Secila prej tyre, në një mjedis tjetër, mund të duket e parëndësishme; së bashku këto vepra janë po aq tërheqëse sa një peizazh natyror.

Gati një e katërta e artistëve ose pasurive të artistëve, që nga vitet 1980, shfaqet në galerinë e Goodman – përfshirë skulptura te realizuara nga Dan Graham (1942-2022), një provokator konceptual i njohur për pavionet e tij me pasqyrë të dyanshme.

Por, ndërsa autorë të tjerë, si Andrea Fraser, artisti i performancës, Morelos apo Strachan janë hyrje të reja – lista është bërë pak më e larmishme, pasi Goodman e ka kthyer vëmendjen në veprat e motivuara konceptualisht./ata